کلمهی POS مخفف Point of Sale یا “نقطهی فروش” است و به صندوقهای فروشگاهی اطلاق میشود که در خروجیهای فروشگاهها، رستورانها، هتلها و نظایر آن برای دریافت وجوه مشتری به کار گرفته میشود. POS در مفهوم عامتر میتواند به محلی که برای این کار اختصاص یافته، اطلاق شود (Checkout point) و در مفهوم اختصاصی میتواند به معنای دستگاهی باشد که این کار را انجام میدهد(صندوق مکانیزه).
آنچه مصطلح است، POS به معنی “صندوقهای فروشگاهی” است. در عین حال کلمه POS به معنی دستگاه کارتخوان نیز استفاده میشود. در این مفهوم، در واقع مخفف Electronic Fund transfer P.O.S است: “انتقال الکترونیکی وجوه در نقطهی فروش” به این معنی که یک ابزار الکترونیکی در نقطهی فروش با استفاده از یک ابزار شناسایی (عموما کارت بانکی) به حساب بانکی یا اعتبار مشتری نزد یک بانک یا موسسهی مالی دسترسی پیدا کرده و وجوه کالا و خدمات را برداشت میکند. با این وجود، در عرف داد و ستد و در ادبیات بانکداری الکترونیکی، عبارت POS عموماً به صندوق مکانیزهی فروشگاهی اطلاق میشود، ولی در ایران برای شناسایی هر دو دستگاه به کار میرود: هم صندوق و هم کارتخوان. این خلط مبحث موجب خواهد شد که تمام برنامهها و طرحهای مربوط به واردات، تولید، توزیع، نصب و خدمات صندوقهای فروشگاهی با مباحث مشابه در مورد دستگاههای کارتخوان تداخل داشته باشد. به عنوان یک طنز، تصور کنید که یک نهاد برنامهریزی، آمار POS را نیاز داشته باشد. تشکیلات متولی این کار باید سوال کند: کدام POS ؟ بزرگه یا کوچیکه؟!
پاسخ این معما را در نمایشگاه CeBIT 2006 یافتیم. آنجا از هر غرفهای که در مورد POS سوال کردم صندوق فروشگاهی را نشان دادند و تا زمانی که عبارت Card Terminal یا POS Terminal را به کار نبردم کسی دستگاه کارتخوان را نشان نداد. اتفاقاً عبارت Card Terminal با آنچه که ما در فارسی رایج کردهایم، دستگاه کارتخوان، قرابت هم دارد و هر دو عبارت، تصوری از یک ابزار ارتباطی را ایجاد میکنند که اطلاعات کارت را خوانده و با یک مرکز اطلاعاتی مبادله میکند.
هرچند تلفظ POS بسیار راحتتر است اما برای “صندوقهای فروشگاهی” به کار میرود. در مورد “دستگاههای کارتخوان” ، عبارت “Card Terminal ” یا EFT-POS رایجتر است. تا دیر نشده باید تکلیف خودمان را با این دو دستگاه، مشخص کنیم.